Essential Beethoven Recordings
Ludwig Van Beethoven is one of the most recorded composers in history, so it’s no surprise that those recordings spark debate. We’ll take you through the definitive Beethoven recordings.
1. Herbert von Karajan: Symphony No. 9
Impeccable sound quality, unbridled energy of performance and the consistency of Karajan’s vision are what makes this recording of Beethoven’s biggest symphony the one to go for. Just look at Karajan’s stance on the cover art – he means business
2. Otto Klemperer: ‘Fidelio’
This landmark recording came captures conductor Otto Klemperer performing Beethoven’s only opera at Covent Garden Opera House with an impeccable cast. It helped to cement Klemperer’s reputation as one of the finest Beethoven interpreters of the time, and the live setting makes it even more magical.
3. Arturo Toscanini: 5th Symphony
Arturo Toscanini’s 5th Symphony recording is justly one of the most respected and revered readings of a Beethoven symphony out there. Legend has it that Toscanini could often be heard humming along to the music from the conductor’s podium – thankfully not in this case.
4. Jorg Demus: Piano Sonata 31, op. 110
How about this for authenticity – Jorg Demus recorded this piano sonata on Beethoven’s actual piano! Obviously, being a couple of hundred years old the tone is a little more honky-tonk than concert hall, but Demus’ fantastic interpretation brings out the colours and lets us hear it as it would’ve sounded to the composer himself.
5. Wolfgang Schneiderhan: Violin Concerto Op. 61
A stalwart of the Austrian music scene and the Vienna Philharmonic Orchestra, few violinists engaged with Beethoven’s material quite so much as Schneiderhan. And listening to this recording, it’s easy to see why the speccy fiddler was such a critical success – his lightning-quick runs are perfectly balanced by the more thoughtful passages.
6. Yehudi Menuhin – Violin Sonatas
Yehudi Menuhin’s reputation is legendary in the classical world, but this superb recording comes from a period when his musical life was striding into pastures new. As the 70s arrived he was regularly recording with Ravi Shankar and Stephane Grappelli among others, but this collaboration Wilhelm Kempff is as solid as Beethoven gets.
7. Emmanuel Krivine: Complete Symphonies
For accuracy and innovation, we salute this fantastic recording of the complete symphonies by Emmanuel Krivine and La Chambre Philharmonique. Our resident Beethoven expert John Suchet had the following to say about it: “It’s a different, stripped-down sound for the symphonies that Beethoven himself would have recognised.”
8. Alfred Brendel: Emperor Concerto
Alfred Brendel has recorded so many Beethoven works over the years that it’s difficult to select just one. In fact, he recorded all of the piano concertos more than once too, but this 1976 version (link below) of the Emperor with Bernard Haitink conducing was the first.
9. The Busch Quartet: String Quartet No. 7 – 9
These scintillating historical recordings are fascinating accounts of some of Beethoven’s most interesting string quartets. The quartet ramps up the Russian influence (Beethoven’s commissioner was a member of the Russian nobility), but still manages to eke out maximum emotion in the slower movements.
10. Riccardo Chailly: Egmont Overture
Aside from the fifth symphony, Beethoven openings don’t get much bigger than this. Whether you’re Wilhelm Furtwängler with your super-slow intro or stately and quiet like Christian Thielemann, conductors have a hard time with this one. Richard Chailly, however, rattles through it and sounds like he’s having an absolute ball – look out for the explosive ending.
11. Artur Schnabel: Piano Sonatas
Artur Schnabel was the first pianist to record the complete piano sonatas, so since 1935 his versions have been seen as fairly definitive. Interpretations come and go, but they’re all influenced by the professionalism and prowess of Schnabel.
12. Martha Argerich: Piano Concerto No.3
Martha Argerich has a reputation for being an unpredictable personality, but one thing you can bank on is her reading of Beethoven’s third piano concerto. With some gentle reigning from conductor Claudio Abbado, she gets the best out of the second movement especially.
13. Simon Rattle: Complete Symphonies
To tackle all nine Beethoven Symphonies is something of a rite of passage for any conductor worth their salt. They’ve all done it, but few match Simon Rattle and the Vienna Philharmonic for enthusiasm and consistency.
14. Oistrakh / Rostropovich / Richter / Karajan: Triple Concerto
With three soloists of this high calibre sharing the stage in one concert is quite something, but to have them playing on the same work is fairly unheard of. Couple them with Herbert Von Karajan and what have you got? A flawlessly intuitive recording, especially on the heart-rending second movement.
15. HJ Lim: Sonata No. 14 ‘Moonlight’
This is Beethoven’s most famous piano sonata, which makes interpretation a very tricky business for the performer. No matter how you do it, someone will have done it that way before. Well, for HJ Lim, keeping it fresh has proved surprisingly easy – listen to how she rolls straight through the opening where others tend to ham it up.
Beethoven – Symphony No.7 in A: The 10 best recordings
More then 200 years ago on 8 December 1813, Beethoven’s Symphony No.7 was premiered. Both dramatic and dance-like, the Symphony was put to stirring use in The King’s Speech. Here are 10 very different recordings of this great work.
1. Carlos Kleiber conducting the Vienna Philharmonic Orchestra
German-born Austrian conductor Klieber made fewer than 20 recordings. His version of Beethoven’s Seventh is often cited as the outstanding recording of the work – dramatic and urgent.
2. Herbert von Karajan conducting the Berlin Philharmonic
From a number of recordings the mighty Karajan made of the Beethoven symphonies, the 1961-1962 set stands out. For a work described by Wagner as the ‘apotheosis of the dance’, Karajan’s rendition of Symphony No. 7 is suitably rich and rhythmic.
3. Leonard Bernstein conducting the Boston Symphony Orchestra
Performed at his final ever concert, Bernstein’s interpretation of Beethoven’s Seventh is sweeter and more passionate than many others.
4. Gustavo Dudamel conducting the Simon Bolivar Youth Orchestra of Venezuela
The brilliant Venezuelan marshals his enthusiastic young orchestra to deliver a performance of extraordinary energy, technical brilliance and maturity.
5. Osmo Vanska conducting the Minnesota Orchestra
This version is among the finest, with the great Finnish conductor finding something new and interesting to explore, with his characteristic precision and warmth.
6. Bernard Haitink conducing the London Symphony Orchestra
A live recording on the LSO’s own label sees Haitink approaching the work’s lyrical sections with tenderness and the dance rhythms with an easy swagger.
7. Christopher Hogwood conducting the Academy of Ancient Music
Using period instruments, the Academy of Ancient Music pull off an authentic sounding version with Hogwood coordinating the players – rather than conducting – as might have been done in the past.
8. John Eliot Gardiner conducting the Orchestre Revolutionnaire et Romantique
Recorded live at Carnegie Hall, this recording stands out for its extraordinary energy and rhythmic force.
9. Sir Simon Rattle conducting the Vienna Philharmonic Orchestra
In 2002, Rattle committed his superhuman dynamism to leading the Vienna Philharmonic through a thrilling series of Beethoven symphonies. This recording was made live and is full of gusto.
10. Joshua Bell conducting the Academy of St. Martin in the Fields
The most recent recording of Beethoven’s Seventh on the list features the great American violinist taking the Academy through its paces with a fresh, high-octane performance.
How to buy Beethoven Symphony No. 9
If you’re looking for a recording which offers a slice of history, look no further than this. On July 29, 1951 Wagner’s Festival Theatre in Bayreuth was reopened following the Second World War, and Beethoven’s ‘Choral’ Symphony was chosen to be performed. This now legendary mono recording, conducted by Wilhelm Furtwängler, tugs at the heartstrings. However, despite its obvious greatness, a certain amount of orchestral detail is lost.
Another recording on period instruments, by John Eliot Gardiner and hisOrchestra Révolutionnaire et Romantique, is more purposeful – the first movement is particularly energetic with plenty of drive. Gardiner’s shaping is a delight and this well-balanced recording is a very strong contender indeed.
Simon Rattle’s 2002 live recording with the Vienna Philharmonic is very transparent; it has terrific precision and is beautifully played but perhaps is too analytical and, at times, disjointed.
No such criticisms for Herbert von Karajan’s 1976 account with the Berlin Philharmonic which has great depth, power and sensitivity. From the exhilarating first movement to the exuberant fourth movement finale sung by four especially well-blended soloists (Anna Tomowa-Sintow, Agnes Baltsa, Peter Schreier and José van Dam), this is a recording of great stature and is definitely the version to have.Beethoven Piano Sonatas: a buyer’s guide
“Mozart is a garden, Schubert is a forest in light and shade, but Beethoven is a mountain range,” said the great Austrian pianist Artur Schnabel. And the terrain doesn’t come any more mountainous than Beethoven’s 32 piano sonatas, with the massive Hammerklavier and the final three sonatas glistening peaks of achievement that few others have equalled, and none have surpassed.
It’s a proper mountain range too, with attractive foot hills like the three charming Op.2 sonatas, from the mid 1790s, though even here, as in the fiery opening movement of the No.1, there are intimations of the immense jagged outcrops to come.
Beethoven’s 32 is a cycle with a beginning, a middle and an end. It’s impossible to imagine what else he could have written after the magnificent, valedictory two-movement C minor sonata Opus 111, where the sonorities are so ravishing. Ravishing, Alfred Brendel suggests, because the left and right hands are so far apart, perhaps an act of desperation by Beethoven to try to create chords he could still hear, even distantly.
Equally, just because there is special substance to these final sonatas, this does not diminish the great middle- period ones like the Waldstein, and the gloriously turbulent Appassionata.
The good news for CD collectors is that all the complete sets available are excellent, without a single dud, and most are attractively priced. The bad news is that no single pianist holds the key to these great but often elusive works, or rather can convey every facet of these complex masterpieces. So one complete set won’t be enough, and even if you invest in a couple, you should still have some individual discs from great pianists who didn’t record the whole lot. Special readings like Rubinstein in Pathétique, Moonlight and Les Adieux (RCA) or Emil Gilels in any of the near complete cycle he recorded before his premature death in 1976. Similarly, the many live recordings of Sviatoslav Richter repay attention.
Now to the complete sets. It’s not just the fashionable pianists like Ashkenazy, Brendel or Barenboim who are illuminating here, but little known ones like Bernard Roberts or the top choice of many critics, Richard Goode. The claims of Jeno Jandó on Naxos are not to be overlooked, either.
Paying full price for Goode isn’t recommended, when Stephen Kovacevich’s splendidly recorded digital cycle from 1991-2002 is available as an EMI box. This is our top recommendation. It should be augmented as follows: Daniel Barenboim was a young man when he recorded his first cycle, often, it’s said, playing them in the studio for the very first time. There is a buzz of excitement about these readings that I wouldn’t be without.
Two historical cycles are also must-haves. Artur Schnabel blazed a trail when recording them all in the 1930s. His set is one of the great milestones in the history of recorded sound, and can be purchased either as an EMI box, or separately, well transferred, on Naxos.
A special favourite is the earlier of Wilhelm Kempff’s two cycles, recorded between 1951 and 1956, when this great pianist was at the height of his powers. The sound is astonishingly good, and the performances full of wisdom.
Who Has The Best Fifth Of Beethoven?
These are the first four measures of Beethoven’s fifth symphony. For those of you, who don’t read music, don’t worry, since what distinguishes each unique performance is the rhythm and speed but the pitches stay the same in every version. Let me give you brief description: The 2 over 4 only means that there are two (2) beats in the measure and the length of one beat is a quarter (¼) note. The symphony begins with a rest and that will affect how the first three notes sound – it should make the note in the second measure stronger. It has a fermata or a hold above it so the length of that note is open to interpretation. The next two measures repeat the idea but now the lowest note seems to be twice as long and it also has a fermata. You will hear a lot of variety in the length of the longest sounding notes as each conductor creates the music as he hears it.
The first recording is with John Eliot Gardiner leading the Orchestre Révolutionaire et Romantique on original instruments. In the performance, I hear a sense of urgency in the first three notes propelling us to the longer note and the length of the held notes feels right in rhythm so that you could tap your toes without stopping and the second long note doesn’t sound any longer the first one.
Next we turn to Kent Nagano who leads the Montréal Symphony Orchestra from the complete set I referred to earlier. The first thing you may notice is that it sounds higher; that’s because it is. The tuning of original instruments for the Gardiner recording is lower, usually A=415 and standard tuning is A=440 for all the others. But it is similar in its urgency; the shorter notes lead to the long note but the second long note is longer than the Gardiner recording.
The Benjamin Zander recording with the Philharmonia Orchestra is the shortest sample because the shorter notes are quick and the long notes are comparatively short. In fact, it sounds to me like he is almost ignoring the fermatas over both long notes.
In the recording with the Chicago Symphony under Georg Solti, there is that drive in the shorter notes like the previous examples but the orchestra is larger and they are a bit slower. The big difference is in the longer notes; they are both held longer than earlier versions and the second one is much longer than the first.
And now, Wolfgang Sawallisch leads the Royal Concertgebouw Orchestra, and he gives each of the shorter notes more fullness with a more even emphasis on all three of the notes. You begin to lose the sense that they are propelling us to the long notes but each short note is more deliberate, lending credence to the characterization of this famous theme a musical version of ‘fate knocking’.
Finally, Leonard Bernstein with the Vienna Philharmonic combines some of that fateful feeling but returns to a sense of movement with the shorter notes driving to the long notes. In both this recording and the previous, the longer notes are held but there is very little difference between the lengths of each.
Five key recordings
Beethoven’s Sixth (‘Pastoral’)
Bayerisches Staatsorchester/Kleiber: turns the “Pastoral” into the “Visceral” – the final movement isn’t so much a hymn as an earthy, elemental dance.
Orchestre Révolutionnaire et Romantique/John Eliot Gardiner: a recording that thrills with the extremes of Beethoven’s vision of the natural world. Is there a more orchestra-shattering Storm on record?
The best recordings of Beethoven’s Piano Concerto No 5, ‘Emperor’
A quick guide to the most outstanding recordings of Beethoven’s revolutionary piano concerto
Piano Concerto No 5. Choral Fantasia
Mahler Chamber Orchestra / Leif Ove Andsnes pf
Sony Classical
To have arrived so soon at the end of this journey seems almost a pity, for the company has been most engaging, by turns profound and delightful. It’s a rare treat to have the Choral Fantasy as a juicy extra to the concertos. I was made more than usually aware of its original context – as the finale of the famously epic concert that also saw the premieres of, among others, the Fifth and Sixth Symphonies and the Fourth Concerto; suddenly I noticed connections between the Fantasy and the Fourth that previously passed me by. Robert Levin may be matchless in conveying the rhetoric of the extended piano opening but Andsnes manages to be lithe and spontaneous-sounding, and doesn’t overplay hints of melodrama – dangerously tempting with all those diminished sevenths scattered about. The Mahler CO wind are predictably characterful in their variations on the theme that prefigures the ‘Ode to Joy’ and the chorus are fervent without sounding too butch. That’s in part down to the performers and in part surely the recording, in that most eloquent of spaces, the Prague Rudolfinum.
The Fantasy is much more than just a handy filler but it’s the Fifth Concerto that is likely to be the real draw. So how does this one stack up? Andsnes makes his mark in the initial flourish with playing that has the requisite steel but which is tempered with a twinkle. The qualities that made the previous instalments so compelling are here too: the naturalness with which piano and orchestra meld and converse and, at times, tussle; the airiness of the textures; the subtlety of the details. The clarinet phrases (at 1’21”), for instance, dance more than those of Rattle’s BPO. And the Mahler CO’s timpanist adds to the buoyancy of effect but again subtlety is the watchword. In a way Andsnes reminds me of Schnabel in his sureness of touch, albeit in a very different style; Kissin’s point-making and self-conscious massiveness have no place here.
The string introduction to the slow movement is another glorious passage and – praise be – it’s not too slow (though I must confess to a guilty pleasure in Gilels’s rapt reading, ultra-spacious though it is). Andsnes is limpid, apparently simple, in those deliquescent phrases. But one of the most impressive aspects of this reading is the transition from slow movement to finale. So often it bumps: Pollini, Kissin…I could go on. Perahia on the other hand is just right, as is Brendel. And so is Andsnes. It helps that none of these go hell for leather in the last movement, instead imbuing the muscularity of the writing, with its ungainly rhythms, with a healthy dose of gleefulness. The unanimity in the closing bars between Andsnes and his orchestra says it all. Having used up my stash of superlatives, all I can say is: go buy.
Piano Concerto 5 ‘Emperor’ (with No 4)
Till Fellner pf Montreal Symphony Orchestra / Kent Nagano
ECM New Series
Till Fellner, always among the more quietly celebrated pianists, together with Kent Nagano and the Montreal SO gives us two of the most supremely satisfying performances of both these concertos on record. This is a dream partnership with soloist and conductor working hand-in-glove, and even when you conjure with so many glorious names in such core repertoire (from Schnabel to Lupu) you will rarely hear playing of such an enviable, unimpeded musical grace and fluency.
Fellner surely belongs among that elite who Charles Rosen so memorably defined as those who, while they appear to do nothing, achieve everything. His playing is subtly rather than ostentatiously coloured and inflected, and if others might be thought more vivid or personal, Fellner’s and Nagano’s ease and naturalness always allow Beethoven his own voice. Fellner’s still small voice of calm in the Fourth Concerto’s central Andante con moto is one among many glories. Balance and sound are pleasingly natural and this memorable issue is crowned with a short but intriguing essay by Paul Griffiths.
Piano Concerto No 5, ‘Emperor’. Choral Fantasia. Meeresstille und glückliche Fahrt
Yefim Bronfman pf Swiss Chamber Choir; Tonhalle Orchestra, Zürich / David Zinman
Arte Nova
Rather than opt for superficial barnstorming, Yefim Bronfman and David Zinman offer us a discreet, subtly voiced and above all durable Emperor, that rewards listening with increasing musical dividends. Bronfman plays with a light, precise though never brittle touch, always phrasing elegantly and dipping his tone whenever important instrumental lines need to be heard. There are numerous details that reveal how minutely all the participants are listening to each other. The slow movement unfolds in a mood of unruffled calm, Bronfman’s first entry gentle, delicate, with an appropriate, even touching simplicity. The finale is brisk and energetic and the way Bronfman keeps accompanying rhythmic figurations light and well buoyed is most appealing.
The fill-ups are worthwhile, the Choral Fantasia’s long solo opening more thoughtful than usual and with a bright, easy-going contribution from the chorus. Nothing is ever forced or overstated and the contrast in Calm Sea and Prosperous Voyage between worrying stillness and the first signs of a redeeming breeze, ingeniously painted by slowly swirling triplets, is superbly handled.
It is hard to imagine anyone being less than satisfied with Bronfman and Zinman, the Tonhalle Orchestra scoring top marks for teamwork, their woodwinds sounding fully on a par with Europe’s best. Superbly balanced sound helps clinch an unmissable bargain.
Piano Concertos Nos 4 & 5
Yevgeny Sudbin pf Minnesota Orchestra / Osmo Vänskä
BIS
With this release Yevgeny Sudbin and Osmo Vänskä launch their Beethoven concerto cycle in a novel and intriguing fashion. Going in at the deep end with the most lyrical and magisterial of the concertos, Sudbin makes it clear that he has little use for Beethoven weighed down, as it were, with excess baggage, with the heft and earnestness of a more conventional view. Instead, his delectably light-fingered brilliance and virtuosity shines a new light on some of the most familiar scores in the repertoire, making a supposed division between Mozart’s Apollonian and Beethoven’s Dionysian genius seem little more than a cliché.
True, listeners used to a greater intensity and expansiveness may balk at the nervy rapidity of Sudbin’s reflexes, recalling the greater ease and breadth of past masters of the Beethoven concertos such as Gilels or Arrau, or the more speculative or interior stance of, say, Radu Lupu. But if Sudbin occasionally suggests “time’s winged chariot hurrying near”, the mother-of-pearl sheen of his pianism is backed by a special underlying sensitivity. In the grandest of Beethoven’s two cadenzas for the Fourth Concerto, Sudbin’s spine-tingling pace takes him close to the edge; but hearing him in the phantom entry to the Emperor Concerto’s finale reminds you that you are listening to a wholly individual artist. Such mercurial pianism keeps Vänskä and the Minnesota Orchestra on their toes but they follow their soloist as to the manner born. BIS’s sound and balance are excellent and the rest of this cycle is eagerly awaited.
GIDON KREMER PICKS THE BEST-EVER BEETHOVEN CONCERTO
At least that’s what he was asked to do by the French magazine, Diapason.
But for Gidon there is no such thing as best and no acceptance of the record industry’s repeated claims of perfection.
So he proceeds by way of Oscar Wilde and Mieczyslaw Weinberg, Lockenhaus and Leonard Cohen, to give a tour d’horizons of what goes on in an artist’s mind when preparing and considering an interpretation of great music.
He has sent us the English original of the article, which runs to 44 fact and anecdote filled pages.
Here’s the longlist he compiled.
1 Joseph Szigeti / Bruno Walter / British Symphony Orchestra, 1932
2 Bronislaw Huberman / George Szell / Vienna Philharmonic Orchestra, 1934
3 Fritz Kreisler / John Barbirolli / London Philharmonic Orchestra, 1936
4 Jascha Heifetz / Arturo Toscanini / NBC Symphony Orchestra, 1940
5 Yehudi Menuhin / Furtwängler / Berlin Philharmonic, 1947
6 Christian Ferras / Karl Böhm / Berlin Philharmonic Orchestra, 1951
7 Zino Francescatti / Dimitri Mitropoulos / New York Philharmonic, 1955 (live)
8 Nathan Milstein / William Steinberg / Pittsburgh Symphony Orchestra, 1955
9 Jascha Heifetz / Charles Munch / Boston Symphony Orchestra, 1955
10 Leonid Kogan / Constantin Silvestri / Paris Conservatoire Orchestra, 1959
We will not reprint the whole essay – you can read it here. Nor will we give away Gidon’s final choice of his favourite recording of the Beethoven violin concerto. You may be in for a surprise. A shock, even.
But here are a couple of excerpts to whet the appetite until you curl up with the full article this weekend.
A concerto should be a “conversation” and in no way a “competition” between a soloist and an orchestra that is controlled and led by a conductor – a genuine demonstration of concertare. It must be clear that in a major work such as Beethoven’s Violin Concerto, the protagonists should be equally important. What then becomes interesting for a listener (as well as for all participating musicians) is how (on what terms) the expected “conversation” takes place. An ideal performance should provide space for all participants to feel part of the presentation.
We can be sure that if a conductor were to decide that he were more important than the soloist, it would be considered an affront and an indication of profound disrespect for all the work by Gidon Kremer, Searching for Ludwig 8 the soloist to read the dots and strokes left by the genius creator (occasionally meaning months or even years of work to master the extremely difficult solo part).
In my own experience of having played a large variety of works, I have also seen “disrespect” assuming a different guise. Nowadays (although I wonder if it really was different in the past), some conductors – even some truly gifted ones – have no compunction about turning up at the first rehearsal shamelessly underprepared. It is as if the ability to “manage” rehearsals efficiently and quickly, not to mention the following concerts, takes precedence over matters of artistry.
I recently witnessed an artist (who is best left unnamed) literally sight-reading Alban Berg’s mysterious violin concerto – with absolute ease … but zero meaning. Cases like that reinforce the necessity of establishing a “pact” for a harmonious reading of any great score. In the selected recordings of Beethoven’s masterpiece, I had to consider relationships between famous “names” such as Menuhin and Furtwängler, Szigeti and Walter, Kreisler and Barbirolli, Ferras and Böhm, Francescatti and Mitropoulos.
*
It has been one of my life’s privileges to have played with many wonderful partners (some of them conductors, such as Herbert von Karajan, Leonard Bernstein, Carlo Maria Giulini and Nikolaus Harnoncourt). I learned to distinguish between those who spoke “my language” (or let’s be more modest, “whose language I tried – while I was still ‘learning the ropes’ – to understand and speak”) and those who, for all their greatness or mastery, remained “estranged” from me.
They included some of the members of the “Premier League” (Lorin Maazel, Claudio Abbado and Pierre Boulez, for example) – and possibly the feeling was sometimes mutual! My search for the most genuine and intense dialogue became one of the parameters of my comparison. I wanted to find a recording that would demonstrate an ideal “partnership”. Did I actually need to look further – wasn’t it bound to be Heifetz and Toscanini?
*
I recalled how, when I was a student, David Oistrakh reflected on my rendering of the very romantic “Poème” by Ernest Chausson. I was seriously in love for the first time and indulging my emotions. My teacher interrupted me soberly with a comment on my glissandi. “Gidon, you can’t use so many slides – that’s how violinists played 30 years ago.” Somehow, though, many youngsters still seem to feel that they have to fill in shifts between notes and that greater effect is produced by introducing slides. I am tempted to comment, “80 years too late.”
Interestingly, in his study of even more archive recordings of Beethoven’s Violin Concerto, Professor Mark Katz also observes that less use is generally made of glissandi these days; the emphasis is more on letting music “speak for itself”.11 Now that’s a point I agree with! But what does it really mean in connection with Beethoven’s concerto?
To sum it up – times have changed. Bearing in mind that the late twentieth century accentuated the absolute need to focus on published manuscripts, what was permissible (or even “in”!) some decades ago has left us with many examples of glissandi – albeit employed with sincerity, great authority and full technical command – which have turned out to be slightly … wrong.
10 Best Recordings of Beethoven 7
Here is part 1 of our choice of the 10 best recordings of Beethoven’s Sympony No. 7 composed in 1811-12.
- Arturo Toscanini with the Philharmonic Symphony Orchestra of New York (1936)
- Karl Böhm with Berliner Philharmoniker (1958)
- Fritz Reiner with Chicago Symphony Orchestra (1956)
- Hans Schmidt-Isserstedt with Wiener Philharmoniker (1969)
- Gunter Wand with NDR Sinfonieorchester (1987)
- Frans Brüggen with Orchestra of the Eighteenth Century (2011)
- Daniel Barenboim with West-Eastern Divan Orchestra (2011)
- Mariss Jansons with Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks (2012)
- Martin Haselbock with Wiener Akademie Orchester (2015)
- Herbert Blomstedt with Gewandhausorchester Leipzig (2015)
BEETHOVEN: DE 9 SYMFONIEËN
Met slechts een negental symfonieën veroorzaakte Beethoven een revolutie in de orkestwereld en hielp hij de symfonische vorm met grote schreden verder. Over de werken zelf en hun plaats in de muziekgeschiedenis is al zoveel geschreven en gezegd dat er hier nauwelijks wat belangrijks aan kan worden toegevoegd. Daarom is het beter dat wordt gekeken naar de diverse opnamen en de opvattingen die deze vertegenwoordigen.
Achtergronden
In het tegenwoordige filharmonische concertbedrijf, in het repertoire van orkesten en dirigenten nemen weinig werken een dusdanig centrale plaats in als de symfonieën van Beethoven. Met name de Derde Eroica, Vijfde, Zesde Pastorale en Negende klinken dagelijks wel x maal in de geciviliseerde wereld. Sinds de mens in staat is geluid te registreren, bestaan van deze werken complete en afzonderlijke opnamen en masse. Het aantal neemt ook nog regelmatig toe.
Het totaal aan beschikbare opnamen overziend kan worden geconstateerd dat een aantal daarvan beter niet had kunnen worden gemaakt omdat van een ware afvalrace sprake is. Maar gelukkig zijn af en toe nieuwe inzichten in de materie te verkrijgen en zijn sommige vertolkingen dermate pakkend dat ze uiterst goed tegen herhalingen bestand zijn.
Beethovens symfonieën behoren zoals aangeduid reeds sinds het eind van de akoestische opnameperiode (de ‘trechtertijd’ die tot ca. 1926 duurde) tot het ijzeren repertoire. Daarom is het belangrijk dat de oudste opname van de Vijfde symfonie door de Hamburgse dirigent Friedrich Kark (1869-1939) met het Odeon Symfonie orkest uit 1910 en niet – zoals tijdenlang werd aangenomen – die van Arthur Nikisch uit 1913 nog bestaat (op Historic Recordings HRCD 0001 of 0010) en dat er vooroorlogse opnamen van onder meer Fritz Busch, Wilhelm Furtwängler, Hermann Abendroth, Serge Koussevitzky, Willem Mengelberg, Leopold Stokowski, Richard Strauss, Arturo Toscanini, Bruno Walter en Henry Wood bewaard zijn gebleven. De eerste volledige cyclus werd in de jaren dertig door Felix Weingartner in Wenen verzorgd.
Maar in zoverre die oude opnamen zich lenen voor een kritische beoordeling wat de orkestrale en solistische prestaties betreft, zijn ze met hun grote bezettingen helaas weinigzeggend wat de interpretaties zelf betreft tengevolge van de nog gebrekkige opnametechniek. Alleen de tempi zijn goed te beoordelen en de behandeling van het ritme, maar bijvoorbeeld niet de kleuring. Soli komen vaak tekort en de balans is doorgaans niet ideaal.
Het punt van de ritmische structuur werd aan het begin genoemd. Erger nog dan ritmische instabiliteit is een ander, door diverse dirigenten te weinig gezien gevaar: om met een zeer ver ontwikkelde opnametechniek niet in de eerste plaats de verticale structuur, het harmonisch verloop dus, van de werken duidelijk te maken, maar om juist homogeniserende, emotioneel bedoelde sfumato (op wazigheid gerichte) effecten te creëren.
Een soort indeling
Begin jaren vijftig toen de lp werd geïntroduceerd, werden vooroorlogse 78t platen al gauw als ‘historisch’ bestempeld, ook al werden vele op lp verdoekt. Intussen, vijftig jaar later, is de grens van wat in de fonografie als ‘historisch’ wordt beschouwd een stuk naar het heden opgeschoven. Maar een duidelijke afbakening is moeilijk aan te brengen, de grenzen zijn aan vervaging onderhevig. Er is veel voor te zeggen de scheidingslijn in 1940 – het einde van de vooroorlogse periode – of in 1951 – het begin van de lp era – te trekken. Het ‘waarom’ wordt niet toegelicht. Om te beginnen zijn daar de in deze opsomming een aantal
Ontbrekenden
De onderstaande discografie maakt namelijk om te beginnen geen enkele aanspraak op volledigheid. Her en der in het buitenland zullen nog wel meer albums circuleren, maar ook zo is het aanbod al overdadig. Toch ontbreken een paar van de niet allerminsten op het appel: Ansermet (Decca), Böhm (DG), Cluytens (EMI), Jochum(Philips), Kempe (EMI), Kletzki (Supraphon), Kubelik (DG), Sanderling (HMV Classics), Scherchen (Westminster) en Schuricht (EMI). Betreurenswaardig is verder dat groten als Erich en zijn zoon Carlos Kleiber, Pierre Monteux en Ferenc Fricsay geen complete Beethovencyclus voltooiden. Gelukkig blijft meer dan genoeg over.
De opnamen
Volgens bovengenoemde indeling.
Historisch
Van de oudere dirigenten was het vooral Toscanini die Beethoven van veel ingesleten laatromantische ballast bevrijdde. Hoewel in zijn latere interpretaties een zekere ongeduldige en van verstarrende ouderdomsverschijnselen blijkgevende elementen inslopen, was hij een der eersten die Beethoven niet clichématig, maar juist als burgerlijkrevolutionaire vrijheidsfiguur neerzette.
Zijn tegenpool was Furtwängler, wiens opnamen (voor een klein deel in de studio gemaakt, maar merendeels ‘live’ opgenomen) getuigen van een benadering vanuit een haast expressionistisch georiënteerd standpunt. Het resultaat is interpretatief en klanktechnisch sterk wisselend. De spanwijdte reikt van een frapperende gelatenheid en architectonische geslotenheid in de 6e symfonie tot een hoge mate aan spanning en ontlading in de Vijfde en Negende symfonie.
Voor Nederland(ers) is natuurlijk de o zo gedrilde maar soms haast improvisatorisch klinkende inbreng van Mengelberg nog altijd interessant. Het gaat om verrassende, maar ook vaak irritante en eigenzinnige verklankingen vol dichterlijke vrijheden maar wel getuigend van een sterk persoonlijke visie die helaas nogal van opgeblazenheid getuigt. Vergeleken daarmee is Weingartner een toonbeeld van classicisme. In vergelijking hiermee blijven de opnamen van Busch, Walter en die oudste van Weingartner wat achter. Niettemin is het best aan te bevelen om er eens kennis van te nemen.
Dit geldt ook voor de dominante hoeveelheid
’Onbelangrijken’
Het is zeker niet denigrerend bedoeld, maar al bij een eerste grondige selectie valt het leeuwendeel der voorhanden zijnde versies om wat voor redenen – vaak vooral van opnametechnische aard – af. Natuurlijk zijn sommigen best de moeite waard om eens te beluisteren, niet zelden bevat zo’n album één of meer markante interpretaties, maar de som van die delen vormt nog geen echt bevredigend geheel. Zo verdwijnen, deels ook uit opnametechnische overwegingen, in de bak ‘jammer maar helaas’: Abbado(alleen de Weense opname), Barenboim, Bernstein, Davis, Dohnanyi, Halász, Ferencsik, Georgescu, Gielen, Haitink Amsterdam), Karajan (twee van 4x), Kegel, Konwitschny, Maag, Mackerras (Liverpool) Masur, Menuhin, Muti, Rattle, Schmidt-Isserstedt, Solti, Szell, Wand en Weller.
Natuurlijk gaat het niet aan al deze opnamen zomaar als onbelangrijk af te doen. Voor sommige valt best wat te zeggen. Iemand als Mackerras geeft blijk in Liverpool veel positiefs van de authentici in de praktijk te kunnen brengen en profiteert van een prachtige ruimtelijke opname. De tempi zijn aan de snelle kant. Ook een Wand is niet te versmaden, als het ware terugblikkend vanuit Bruckner. Solti gaat ook hier weer lichtelijk neurotisch, opjutterig en rechtlijnig te werk, Barenboim toont zich een Furtwängler adept, maar overtuigt met zijn brede, flexibele tempi een stuk minder dan de meester zelf; in zoverre is zelfs de betrouwbare Gielen te verkiezen. En Muti kan bijvoorbeeld alleen al op grond van de wazige opnamekwaliteit worden weggelegd. Dan liever de traditiebewuste Masur.
Grappig: Walter Weller realiseerde in Birmingham de – lang niet onverdienstelijke – Beethovencyclus die Rattle in zijn lange tijd daar niet wilde doen. Waarmee we bij de met veel publiciteit omgeven nieuwste uitgave van Rattle op EMI zijn aangeland. Om maar met de deur in huis te vallen: een grote teleurstelling. Natuurlijk zijn er mooie, spannende momenten maar grosso modo wordt geen van de pretenties waargemaakt, noch interpretatief, noch opnametechnisch.
De eerder, in 2001, separaat verschenen opname van de Vijfde symfonie (EMI 557.165-2) deed al het ergste vrezen. Te beginnen met de geluidskwaliteit; al in de jaren zestig maakten Decca en DG transparanter klinkende opnamen met meer detail, definitie en presence in de Weense Musikverein. De EMI opnamen klinken afstandelijk, mono-achtig, ondoorzichtig alsof we het orkest door dikke, gevoerde gordijnen waarnemen. De strijkers klinken vrij scherp, het koper is in fortissimi te schril, de houtblazers daarentegen te zwak. De antifone effecten van de terecht tegenover elkaar geplaatste eerste en tweede violen komen onvoldoende uit de verf. De contrabassen, naar Weense traditie op rij tegen de achterwand geplaatst, klinken teveel als onweer op afstand en doen in de storm uit de Pastorale te weinig duiten in het zakje. Wezenlijke details en trekjes gaan verloren en alleen de pauken – terecht met harde stokken bespeeld – beleven glorieuze klankmomenten. De vraag is gewettigd of deze onbevredigende, te globale geluidskwaliteit het gevolg is van manipulatie bij het maken van een primair voor sacd (of dvd-a) voorbestemde opname?
De Weense strijkers zijn haast onherkenbaar, zo met minimum vibrato spelend. Maar dat zou nog tot daar aan toe zijn als het orkestspel minder slordig was en de dirigent zich minder aan ongemotiveerde tempowisselingen, willekeurige accenten en vreemde ritardandi was te buiten gegaan. Verdere detailkritiek daargelaten. De zeer honorabele wens van alle betrokkenen om anno 2003 met een – in wasmiddelreclame termen – ‘geheel vernieuwde en verbeterde’ Beethoven op de proppen te komen, moet als mislukt worden beschouwd.
Met veel publiciteit – tot stationsreclame toe – omgeven kwam ook de Philipsproductie uit Den Haag in omloop. Het resultaat valt niet mee. Breedte, plooibaarheid, humor en een idee van grote lijnen zijn opgeofferd aan een soort starre verbetenheid en stoerheid. Het Residentie orkest speelt voor wat het waard is, maar kan niet verhelen dat het niet tot de topcategorie behoort. Van Zweden staat – net als Rattle – merkbaar onder invloed van wat ‘authentiekelingen’ als Harnoncourt, Brüggen en Gardiner met deze werken aan vernieuwings- en poetswerk hebben gedaan, hij is alleen minder consequent, bijvoorbeeld met het getemde vibrato der strijkers. Of het aan de uitvoeringen of aan de opname ligt, valt moeilijk precies vast te stellen, maar de blazers blijven teveel op de achtergrond en hun belangrijke solotrekjes komen onvoldoende uit de verf. De nadruk ligt erg op de (lage) strijkers en de pauken, bij een verder tamelijk homogeen en gebald, doch weinig genuanceerd klankbeeld met een logge, vettige klank. De tempi zijn steeds aan de voortvarende kant en aan theatraliteit ontbreekt het niet. Zo wordt het onweer uit de Pastorale (ongewild?) een hoogtepunt. Pakkende momenten ook in de begindelen van de Derde en Vijfde. Maar daar staat een volkomen humorloze Achtste tegenover en een dieptepunt – mooi als beslissingsmoment om over een eventuele aankoop te beslissen – is de sfeervolle en qua ensemblespel wat rammelende ‘Szene am Bach’ uit de Zesde. De Eerste symfonie klinkt wat te gelijkmatig met een eerder energiek dan elegant scherzo, de Tweede verdraagt meer souplesse, het beginadagio van de Vierde klinkt nogal moeizaam, de Zevende is heel energiek en zelfbewust en in de Negende ontbreekt het in I aan mysterie, in III aan lyriek, terwijl de finale met onbekende solisten die zich net als het koor goed weren, maar de topconcurrentie niet aankunnen, wat machteloos klinkt. Zodat het scherzo in dit werk als best geslaagde deel overblijft. Kortom: de status van deze twee recente toevoegingen aan een al overbeladen markt blijft gering, de toegevoegde waarde is nagenoeg nihil. En dan is er tot voorlopig slot de opname van Chailly die met veel klaroengeschal als opzienbarend is aangekondigd. Essentieel is hier dat de dirigent zich in zijn tempokeus baseert op de latere en nogal onbetrouwbare metronoomaanduidingen, zodat deel na deel (te?) snel klinkt. Best meeslepend, dynamisch en uitdagend maar op den duur ook een wat terloopse, oppervlakkige indruk wekkend, hoe prachtig spatgelijk het orkest ook speelt. Dat de dirigent niet de nieuwe uitgave van Del Mar gebruikt, maar een laat negentiende eeuwse van Peters is jammer, maar vergeeeflijk. De opname heft een welcome dynamiek met pittige sforzati maar klinkt niet optimal helder. Avontuurlijk voor een keer, maar niet als standard voor alledag.
Authentiek
Een schifting in de categorie ‘authentieke uitvoeringspraktijk’ maakt Goodman en Hogwood tot slachtoffers. Blijven over Brüggen, Norrington, Gardiner, Van Immerseel en Krivine. Helaas in de uitgave van Brüggen niet meer in omloop, maar een nieuwe is aangekondigd. Norrington is een dirigent die altijd wel voor opwinding en spanning zorgt, al is hij soms controversieel. Van Immerseel is uitdagend, spannend. Hij springt soms wat ruw met de materie om, maar zijn ruigheid heeft een zekere charme.
Gardiner houdt van strakke, vlotte tempi en felle accenten, maar perst de muziek perfectionistisch in één soort strak keurslijf. Gerelateerd aan de naam van zijn orkest is het alles meer révolutionaire dan romantique. Opwindend zeker, maar het kan verbeeldingsvoller, met meer souplesse, een warmere klank en een grotere adem zoals Brüggen aantoonde.
Voor de grote – gelukkig aangename – verrassing zorgt Krivine met zowel grondig voorbereide als uitstekend uitgevoerde vertolkingen. Let op de strijkers con sordino in de ‘Szene am Bach’ uit de Pastorale, de contrafagot in de Zevende en de solocello in de Achtste. De frasering is plooibaar, accenten worden stevig aangezet. En misschien wel belangrijkst van al: hier krijgt de muziek onopgejut tijd om te ademen.
Dat de eerste en tweede violen tegenover elkaar zitten, laat de heel mooie opname goed horen.
Traditioneel
In deze rubriek behoren Klemperer en Leibowitz tot de oude getrouwen. Leibowitz was degene die veertig jaar geleden al Beethovens symfonieën met de grootst mogelijke precisie tot aan de grenzen van het nog articuleerbare op hun bewegingsenergie toetste; alle sforzati en accenten die bij Beethoven van zoveel belang zijn, krijgen de verdiende aandacht. Klemperer met uit graniet gehouwen, heldere, monumentale en vrij langzame, soms – zoals in de Pastorale – wat te statische, maar zeer imposante verklankingen uit de jaren 1957-1960.
Getuigend van een bijzonder soort waarheidszoeken. En Leibowitz als Pietje Precies die alle puntjes op alle i’s zet en voor ongekende levendigheid zorgt. In dit veld zorgt outsider Zinman voor een aangename verrassing met zijn weloverdachte, frisse en energieke aanpak.
Karajan leverde medio jaren vijftig op EMI welhaast zijn mooiste Beethovens: slank, accentrijk, stijlvol. Dat is door de begrensde opnamekwaliteit (nog deels mono) goed hoorbaar, maar helaas niet meer zo actueel. Van de drie latere DG versies is de oudste (uit 1962) het mooist, want getuigend van frisheid, verbeelding en ongekunstelde opwinding en ook dankzij de extra’s een aanbeveling waard.
Uit onverwachte hoek, uit Zürich stamt een respectabele serie van Zinman die ongeveer zoals Jan Willem de Vriend (die trouwens met het Orkest van het Oosten voor Challenge zijn cyclus te voltooien) hier met een ‘modern’ toegerust ensemble. Ook Mackkerras weet in zijn tweede opname uit Edinburgh heel goed een middenkoers te varen tussen traditionele verworvenheden en historiserende muziekpraktijken. Hij zet een rijke, rijpe Beethoven voor, jammer hooguit dat hij in de Negende het Schotse orkest inruilde tegen het Philharmonia: nogal inconsequent. Bij Gergiev komen we als wel vaker een mix tegen van het meesterlijke en het onder- of overdrevene. Zijn cyclus is dus nogal onevenwichtig.
Haitink revancheerde zich in Londen volledig met een spannende, doch evenwichtige en eerder bezonnen ‘live’ opname met het Londens symfonie orkest. Datzelfde geldt voor Abbado die in zijn nadagen bij het Berlijns filharmonisch orkest een zowel op cd als op dvd verschenen cyclus nalaat die niet alleen getuigt van gewonnen historisch inzicht, maar die ook in alle muzikale opzichten een bekroning is van zijn werk met een uitstekend toegerust en willig orkest.
Maar wie tenslotte met de grootste eer gaat strijken, is Harnoncourt die voor prachtige herscheppingen in de ware betekenis van het woord zorgt. Karakteristiek wordt elke symfonie door het enthousiaste en goed volgende jonge orkest uitgevoerd. Het bijzondere van deze realisatie is dat de verwende, misschien zelfs blasé luisteraar opveert alsof hij deze veelgespeelde muziek voor het eerst hoort.
Conclusie
Van de historische opnamen getuigen die van Furtwängler van de meeste visie; de dirigent biedt soms interessante nieuwe inzichten, maar zijn tempokeus en expressie zullen niet van ieders gading zijn. Eerder interpretaties voor bijzondere gelegenheden dan voor regelmatig gebruik, maar zeker het kennisnemen waard. Minpuntjes zijn de wat wisselende en gebrekkige geluidskwaliteit en het niet altijd even homogene orkestspel tijdens de ‘live’ opnamen.
Zowel Brüggen als Gardiner realiseren bij de authentiekelingen iets van de éclat triumphal en het élan terrible dat Beethoven zo in de Franse revolutie bewonderde. Gardiner en Brüggen etaleren zo boeiend diametrale visies. Maar het is in deze categorie Krivine die gedurende de hele serie de hoogste ogen gooit.
Bij de ‘traditionelen’ levert Zinman, een der eersten die daadwerkelijk van de voor Bärenreiter door Jonathan del Mar verzorgde nieuwe Beethoven uitgaven gebruik maakte een eerste verrassing. Hij volgt Beethovens vaak snelle (en omstreden) metronoomaanduidingen. Maar de muziek klinkt zo wel fris en opwindend. Mooi ook de toegepaste versieringen.
Wie Karajan op zijn best wil horen, moet zijn eerste (EMI) serie kopen, de reeks die hij daarna voor DG in 1962 maakte is interpretatief bijzonder consistent dankzij een combinatie van hoogglans met felle drang en spontaniteit. De latere versies halen niet hiermee vergeleken. De enige teleurstelling hier is de wat ‘steedse’ Pastorale. De Negende daarentegen is hier een hoogtepunt. Dat alles is heel overtuigend en opnametechnisch uiteraard niet of nauwelijks minder dan die latere uitgaven.
De 1961/2 versie is sinds kort ook in sacd vorm verkrijgbaar. Feitelijk natuurlijk boerenbedrog, ongeveer op de manier waarop rond 1960 mono-opnamen werden gestereofoniseerd (‘de ruis naar links, de rumble en brom naar rechts’). Theoretisch heeft het DSD (Direct Stream Digital) principe voordelen, maar hier is dat niet van toepassing zodat er in stereo geen significante klankverschillen zijn tussen de gewone stereoversie en de sacd dito. Het geluidsniveau is wat hoger, er is een sprankje meer detailtekening, maar ook wat meer scherpte, maar klankbalans en dynamiek bleven hetzelfde.
De het beste tegen herhaling bestand zijnde ‘moderne’ reeks verklankingen wordt geleverd door Harnoncourt. Het Chamber Orchestra of Europe is een geweldig enthousiast en virtuoos ensemble wat duidelijk hoorbaar is: hier geen routine of een houding: dat hebben we nu al achtentachtig keer gedaan onder allerlei dirigenten – vertel ons wat nieuws. Dankzij Harnoncourt worden veel ontdekkingen uit de wereld der oude instrumenten en vertolkingswijze geassimileerd zonder daar een fetisj van te maken: heel kernachtige, stijlvolle en expressieve uitvoeringen. Maar vooral ook volgens ’s dirigenten ideaal duidelijk ‘sprekende’ vertolkingen waarin nevenstemmen geen ondergeschikte rol spelen. Hier wordt de muziek echt herschapen en opnieuw gedefinieerd. Het ene na het andere werk verschijnt in een haast nieuw daglicht; vooral no. 6-8 zijn zeer geslaagd, maar dat geldt feitelijk ook voor de Eroica en de Vierde. Afgezien van de natuurtrompetten overigens geen ‘oude’ instrumenten hier.
Wie nog steeds Harnoncourt een stap te ver vindt, probere Krivine, Gardiner, Abbado/Berlijn, Zinman, of Karajan 1962. Voor meer details over diens repetitie opname van de finale Negende symfonie: zie op de website Fonografie/Muziek/Repetitieopnamen.
Video opnamen
Van de diverse dvd versies verdient die van Abbado duidelijk de voorkeur.
Discografie
1935. Luise Helletsgruber, Rosette Anday, Georg Maikl en Richard Mayr met het koor van de Weense Staatsopera en het Weens filharmonisch orkest o.l.v. Felix Weingartner. Grammofono 2000 AB 7801216, Naxos 8.110854/8 (5 cd’s).
1939/40. To van der Sluys, Suze Luger, Louis van Tulder en Willem Ravelli met het Toonkunstkoor Amsterdam en het Concertgebouworkest o.l.v. Willem Mengelberg. Dante Lys 222/6 (5 cd’s).
1948/52. Elisabeth Schwarzkopf, Elisabeth Höngen, Hans Hopf en Otto Edelmann met diverse koren, het Bayreuth festival orkest, het Weens- en Stockholms filharmonisch orkest o.l.v. Wilhelm Furtwängler. EMI 763.606-2, 567.496-2 (5 cd’s).
1949/52. Eileen Farrell, Nan Merriman, Jan Peerce en Norman Scott met het Robert Shaw koor en het NBC symfonie orkest o.l.v. Arturo Toscanini. RCA GD 60324, 74321-66656-2 (6 cd’s).
1950. Kerstin Lindberg-Torlind, Else Jena, Erik Sjöberg en Holger Byrding met het Deens omroepkoor en –orkest o.l.v. Fritz Busch. DG 453.8042 (6 cd’s).
1953/6. Elisabeth Schwarzkopf, Marga Höffgen, Ernst Haefliger en Otto Edelmann met de Wiener Singverein en het Philharmonia orkest o.l.v. Herbert von Karajan. EMI 763.310-2 (5 cd’s).
1955/7. Aase Nordmo-Lövberg, Christa Ludwig, Waldemar Kmennt en Hans Hotter met het Philharmonia koor en –orkest o.l.v. Otto Klemperer. EMI 573.895-2 (9 cd’s).
1955/60. Clara Ebers, Getrude Pitzinger, Walther Ludwig, Ferdinand Frantz met koor en orkest van de Beierse omroep o.l.v. Eugen Jochum. DG 474.018-2 (5 cd’s).
1959. Ingeborg Wenglor, Renate Zollenkopf, Hans-Joachim Rotzsch en Theo Adam met het Omroepkoor Leipzig en het Gewandhausorkest o.l.v. Franz Konwitschny. Berlin Classics BC 2005-2 (6 cd’s).
1960. Emilia Cundari, Nell Rankin, Albert da Costa en William Wildermann met het Westminster koor en het Columbia symfonie orkest o.l.v. Bruno Walter. Sony 66247 (10 cd’s).
1960. Jennyfer Vivian, Shirley Verrett, Rudolf Petrak, Donald Bell met het BBC koor en het Londens symfonie orkest o.l.v. Josef Krips. Everest EVC 901014 (5 cd’s).
1960/1. Emilia Petrescu, Martha Kessler, Jon Piso en Marius Rintzler met het George Enescu koor en –filharmonisch orkest o.l.v. George Georgescu. Dante Lys 485/90 (6 cd’s).
1960/2. Adele Addison, Jane Hobson, Keith Lewis en Donald Bell met het Cleveland koor en –orkest o.l.v. George Szell. Sony 48396 (6 cd’s).
1961. Inge Borkh, Ruth Siewert, Keith Lewis en Ludwig Weber met het Beechamkoor en het Royal philharmonic orkest o.l.v. René Leibowitz. Menuet 160028-2, Chesky CD 66 (5 cd’s).
1961/2. Gundula Janowitz, Hilde Rössl-Majdan, Waldemar Kmennt en Walter Berry met de Wiener Singverein en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Herbert von Karajan. DG 463.088-2, 453.701-2 (5 cd’s), 474.600-2 (5 sacd’s + 1 bonus sacd met repetitiefragmenten nr.9).
1964. Joan Sutherland, Marilyn Horne, James King en Martti Talvela met het koor van de Weense Staatsopera en het Weens filharmonisch orkest o.l.v. Hans Schmidt-Isserstedt. Decca 433.617-2 (5 cd’s).
1967/9. Liselotte Rebmann, Anna Reynolds, Anton de Ridder, Gerd Feldhoff met het Groot omroepkoor en het Concertgebouworkest o.l.v. Eugen Jochum. Philips LY 839.777/85 (9 lp’s).
1972. Pilar Lorengar, Yvonne Minton, Stuart Burrows en Martti Talvela met het Chicago symfonie koor en –orkest o.l.v. Georg Solti. Decca 430.792-2 (6 cd’s).
1974. Eva Andor, Márta Szirmay, György Korondy en Sándor Solyom-Nagy met het Boedapest filharmonisch koor en het Hongaars filharmonisch orkest o.l.v. Janos Ferencsik. Laserlight 15900, Hungaroton CLD 4013/8 (5 cd’s).
1976. Anna Tomowa-Sintow, Agnes Baltsa, Peter Schreier en José van Dam met de Wiener Singverein en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Herbert von Karajan. DG 429.089-2 (6 cd’s).
1979. Gwyneth Jones, Hanna Schwarz, René Kollo en Kurt Moll met het koor van de Weense Staatsopera en het Weens filharmonisch orkest o.l.v. Leonard Bernstein. DG 423.481-2 (6 cd’s).
1983. Janet Perry, Agnes Baltsa, Vinson Cole en José van Dam met de Wiener Singverein en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Herbert von Karajan. DG 439.200-2 (6 cd’s).
1984/93. Lynne Dawson, Jard van Nes, Anthony Rolfe-Johnson en Eike Wilm Schulte met het Gulbenkiankoor Lissabon en het Orkest van de Achttiende eeuw o.l.v. Frans Brüggen. Philips 442.156-2 (5 cd’s).
1985/7. Lucia Popp, Carolyn Watkinson, Peter Schreier en Robert Holl met het Groot omroepkoor Hilversum en het Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink. Philips 416.822-2, 442-073-2 (6 c.q. 5 cd’s).
1985/8. Carol Vaness, Janice Taylor, Siegfried Jerusalem en Robert Lloyd met het Cleveland koor en –orkest o.l.v. Christoph von Dohnanyi. Telarc 80200 (5 cd’s).
1986. Alison Hargan, Ute Walther, Eberhard Büchner en Istvan Kovacs met het Berlijns omroepkoor en het Dresdens filharmonisch orkest o.l.v. Herbert Kegel. Capriccio 49096 (5 cd’s).
1986. Cheryl Studer, Delores Ziegler, Peter Seiffert en James Morris met het Westminsterkoor en het Philadelphia orkest o.l.v. Riccardo Muti. EMI 572.923-2 (6 cd’s).
1986. Edith Wiens, Hildegard Hartwig, Keith Lewis en Josef Hermann met het koor van de Hamburgse Staatsopera en het NDR symfonie orkest Hamburg o.l.v. Günther Wand. RCA RD 60090, 74321-20277-2 (6 c.q. 5 cd’s).
1986. Gabriela Benackova, Marjana Lipovsek, Gösta Winbergh en Hermann Prey met het koor van de Weense Staatsopera en het Weens filharmonisch orkest o.l.v. Claudio Abbado. DG 427.306-2 (6 cd’s).
1988. Eiddwen Harrhy, Jean Bailey, Andrew Murgatroyd en Michael George met het Oslo’s kathedraalkoor en de Hanover band o.l.v. Roy Goodman en Monica Huggett. Nimbus NI 5144/8 (5 cd’s).
1988. Arleen Auger, Catherine Robbin, Anthony Rolfe-Johnson en Gregory Reinhart met koor en de Academy of Ancient music o.l.v. Christopher Hogwood. Oiseau Lyre 452.551-2 (5 cd’s).
1988. Yvonne Kenny, Sarah Walker, Patrick Power en Petteri Salomaa met het Schützkoor Londen en de London classical players o.l.v. Roger Norrington. EMI 749.852-2 (6 cd’s).
1988. Jane Barstow, Linda Finnie, David Rendall en John Tomlinson met het Birmingham symfonie orkest en –koor o.l.v. Walter Weller. Chandos CHAN 7042 (5 cd’s).
1989. Sylvia McNair, Jard van Nes, Uwe Heilmann en Bernd Weikl het het Omroepkoor Leipzig en het Gewandhausorkest o.l.v. Kurt Masur. Philips 426.290-2 (5 cd’s).
1990/1. Charlotte Margiono, Birgit Remmert, Rudolf Schasching en Robert Holl met het Schönbergkoor Wenen en het Chamber orchestra of Europe o.l.v. Nikolaus Harnoncourt. Teldec 2292-46452-2, 09027-49768-2 (5 cd’s).
1991. Joan Rodgers, Della Jones, Peter Bronder en Bryn Terfel met het Liverpool filharmonisch koor en –orkest o.l.v. Charles Mackerras. Classics for Pleasure CD-BOXLVB 1 (5 cd’s).
1993. Sharon Sweet, Jadwiga Rappé, Paul Frey en Franz Grundheber met het koor van de Staatsopera Dresden en de Dresdense Staatskapel o.l.v. Colin Davis. Philips 446.067-2 (6 cd’s).
1993. Luba Orgonasova, Anne Sofie von Otter, Anthony Rolfe-Johnson en Gilles Cachemaille met het Monteverdikoor en het Orchestre révolutionaire et romantique o.l.v. John Eliot Gardiner. Archiv 439.900-2 (5 cd’s).
1994. Amanda Halgrimson, Ruthild Engert, Zeger Vandersteene en Friedmann Kunder met het Asthestis koor en het Orchestra di Padova e Veneto o.l.v. Peter Maag. Arts 473702 (5 cd’s).
1994. Jean Glennon, Dalia Schaechter, Agirdas Janutas en Benno Schollum met het Kaunas staatskoor en de Sinfonia Varsovia o.l.v. Yehudi Menuhin. Warner 2564-60457-2 (5 cd’s).
1998. Ruth Ziesak, Birgit Remmert, Steve Davislim en Detlef Roth met het Zwitsers kamerkoor en het Tonhalle orkest Zürich o.l.v. David Zinman. Arte Nova 74321-65410 (5 cd’s).
2000/1. Karita Mattila, Violeta Urmana, Thomas Moser, Eike Wilm Schulte, het Zweeds omroepkoor, het Eric Ericson kamerkoor en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Claudio Abbado. DG 477.5864 (5 cd’s).
2001. Alessandra Marc, Iris Vermillion, Siegfried Jerusalem en Falk Struckmann met het koor van de Berlijnse Staatsopera en de Berlijnse Staatskapel o.l.v. Daniel Barenboim. Teldec 3984-27838-2 (6 cd’s).
2002. Camilla Nylund, Iris Vermillion, Jonas Kaufmann, Franz-Josef Selig, de Gächinger Kantorei en het Stuttgarts omroeporkest o.l.v. Roger Norrington. Hännsler 93.084/8 (5 cd’s).
2002. Barbara Bonney, Birgit Remmert, Kurt Streit en Thomas Hampson met het Birmingham symfonie koor en het Weens filharmonisch orkest o.l.v. Simon Rattle. EMI 557.445-2 (5 cd’s).
2003. Camilla Penning, Charlotte Hellekant, Julian Grün en Nathan Berg met het Stedelijk koor Düsseldorf en het Residentie orkest o.l.v. Jaap van Zweden. Philips 476.028-2 (5 sacd’s).
2005/6. Twyla Robinson, Karen Cargill, John Mac Master, Gerald Finley met het Londens symfonie orkest en –koor o.l.v. Bernard Haitink. LSO Live LSO 0598 (6 sacd’s).
2005/7. Anna-Kristiina Kaappola, Marianne Beate Kielland, Markus Schäfer en Thomas Bauer met Anima Eterna en koor o.l.v. Jos van Immerseel. ZigZag Territoires ZZT 080402-6 (6 cd’s).
2006. Janice Watson, Catherine Wyn-Rogers, Stuart Skelton, Detlef Roth, het Edinburgh festival koor en het Schots kamerorkest c.q. Philharmonia orkest o.l.v. Charles Mackerras. Hyperion CDS 44301/5 (5 cd’s).
2007/9. Katerina Beranova, Lilli Paasikivi, Robert Dean Smith, Hanno Müler-Brachmann, Gewandhaus koren, MDR Omroepkoor en Gewandhausorkest o.l.v. Riccardo Chailly. Decca 478.2721 (5 cd’s).
2009/10. Sinéad Mulhern, Carolin Masur, Dominik Wortig, Konstantin Wolff, kamerkoor Les Éléments en La chambre philharmonique o.l.v. Emmanuel Krivine. Naïve V 5258 (5 cd’s).
Met onbekende opnamedatum
…. Vlatka Orsanic, Hana Minutillo, Glenn Winslade en Alan Titus met het Berlijns omroepkoor en het Südwestfunk omroeporkest Baden-Baden o.l.v. Michael Gielen. EMI 560.089-2 (5 cd’s).
…. Gabriele Lechner, Rosalind Elias, Michael Pabst en Robert Hölzer met het Omroepkoor Bratislava en het Zagreb filharmonisch orkest o.l.v. Michael Halász. Naxos 8.505001 (5 cd’s).
…. Julie Girard, Marijana Mijanovic, Donald Litaker, Hao Jiang Tian het Parijs’ Oratorium koor en het Ensemble orchestral de Paris o.l.v. John Nelson. Naïve V 9993 (5 cd’s).
Video
1967/72 Gundula Janowitz, Christa Ludwig, Jess Thomas, Walter Berry met het Koor van de Duitse Opera, Berlijn en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Herbert von Karajan. DG 073-4107 (3 dvd’s).
1978 Lella Cuberli, Helga Müller Molinari, Vinson Cole, Franz Grundheber, de Wiener Singverein en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Herbert von Karajan. Sony SVD 46363/7 (4 dvd’s).
2000/1 Karita Mattila, Violeta Urmana, Thomas Moser, Eike Wilm Schulte, het Zweeds omroepkoor, het Eric Ericson kamerkoor en het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Claudio Abbado. TDK DV-BPAB 168, 25, 39 en 47 (4 dvd’s).
…. Vlatka Orsanic, Hana Minutillo, Glenn Winslade en Alan Titus met het Berlijns omroepkoor en het Südwestfunk omroeporkest Baden-Baden o.l.v. Michael Gielen. Euro Arts 2050609, 2050639, 2050699 (3 dvd’s).
Beethoven - Zijn Meest Aanbevolen Uitvoeringen - Zijn Complete Oeuvre 